hoofdpagina programma inschrijving spelregels ben ik UHB? UHB-agenda nieuwsbrief archief contact

Giftedness: A Constitution of Awareness -- A State Perspective

De Innerlijke Wereld en Belevingen van de Hoogbegaafde

door Truus van der Kaaij

"It is not the giftedness of IQ, it is the giftedness of seeing the world in a way that other people do not see and perhaps cannot even imagine" (P.C. Sternberg, 2020)

Naar aanleiding van het verhaal van Truus van november 2024 (zie "Onderliggende Inhoud" hieronder) gaan we in een interactieve sessie met de volgende punten aan de slag, op basis van de Constitutie van Bewustzijn. Er zijn opdrachten en vragenlijsten, individueel en gezamelijk/plenair om onszelf en de ander beter te leren kennen.

13:00: registratie met koffie & thee

13:30: interactieve sessie, deel 1

15:00: taart met koffie & thee

15:30: interactieve sessie, deel 2

17:00: borrel met hapjes

18:00: afsluiting

19:00: diner (optioneel) bij Italiaans restaurant La Liguria

Zie ook: inschrijving.

Inhoud

Drie Pijlers in het Programma

Onderliggende Inhoud

Ik wil het met u hebben over het innerlijk van de hoogbegaafde. Uit mijn studie bleek dat dit thema beperkt aandacht kreeg in de wetenschap. De focus lag, in navolging van toonaangevend Amerika, op onderwijs en hoe de hoogbegaafde kan komen tot prestaties; weinig over hoe ze zichzelf kunnen herkennen en handhaven. Ondanks deze wetenschappelijke focus op onderwijs en prestaties is er ook in het onderwijs nog steeds alle reden om breder te kijken naar wat het betekent om hoogbegaafd te zijn, want slechts 30% van de intellectueel begaafden bereikt academische getalenteerdheid (Gagné 2021). Denk aan de 52% hoogbegaafde onderpresteerders "at some point in their lives", Steenbergen-Hu, 2019), aan diegenen die zich verstoppen, en aan de vier problematische profielen van de zes leerling-profielen die Neihart onderscheidde (de Creatieve/uitdagende, de Ondergronds-gaande, de Risicovolle en de Drop-out begaafde). Deze gegevens vormen de motivatie voor mijn studie. Daar komt nog bij dat de wetenschapscultuur aan de universiteiten ook vandaag de dag nog altijd voornamelijk gebaseerd is op de mechanistische-materialistische ideologieën van de 19e eeuw, nauw verbonden met de opkomst van het atheïsme in Europa (Sheldrake, 2022). Dit resulteert in de concentratie van de wetenschap op fysica, chemie en biologie, en kleurt onze mening over het leven, de evolutie, de mens, de natuur, en de kosmos, ofschoon volgens Sheldrake in de biologie en in de psychologie de geloofwaardigheid van het materialisme daalt. Dit opent de mogelijkheid om in mijn studie metafysica te introduceren.

Vandaag beschouwen we de hoogbegaafde breder en dieper. Wat zou het voor het begrijpen van hoogbegaafdheid betekenen als we een ruimer, interdisciplinair mens- en wereldbeeld hanteren? Welke inzichten en mogelijkheden doen zich dan voor? Hoogbegaafdheid is veel meer dan een goed verstand en intelligentie. Hoogbegaafden beleven hun omgeving intensiever, en ze zijn gevoeliger op meerdere fronten; hoogbegaafdheid impliceert ook bepaalde fysiologische kenmerken, zoals gevoeliger ingewanden en andere gevoeligheden zoals allergieën en stofwisselings - en neurochemische verschillen. In mijn onderzoek (2016) naar de relatie hoogbegaafdheid en levensbeschouwing gaf 35% van de 234 respondenten aan bekend te zijn met een buitenzintuiglijke ervaring.

We kijken naar een mogelijke evolutionaire verklaring van het verschijnsel hoogbegaafdheid, waarin het accent ligt op bewustzijn in plaats van op intelligentie. Een verschuiving die door middel van een - al vele decennia gebruikt - medisch differentiatie model komt tot drie identificeerbare psychologische profielen. Wetenschap spreekt van de profielen "Aandacht", "Affectie" en "Actie". Het profiel Affectie (gevoel) heeft onze aandacht. Ook omdat creativiteit (gevoel) wordt gezien als het meest voorkomende risico signaal voor suïcide, gevolgd door depressie, isolatie, onderpresteren, stress, verlies, en overexcitabilities. We eindigen in een drievoudige constitutionele hoogbegaafdheids-typologie. Van hieruit kijken we naar disharmonie en naar disorders.

De theorie van de Poolse psychiater Kazimierz Dąbrowski's met de vijf bijbehorende overexcitabilities (psychomotorisch, zintuigelijk, intellectueel, imaginatief en emotioneel) komt aan de orde, en (als de tijd het toelaat) kijken we door middel van individuele opdrachten o.a. naar onze innerlijke biografie. Het door Dąbrowski genoemde 'developmental potential of the mentally advanced' kan via de lijn van emoties naar: waarden, moraliteit en levensbeschouwing uitlopen in spiritualiteit, te beschouwen als instrument voor ontwikkeling van zelfinzicht en het vormgeven van structuur in eigen gedrag. Met, volgens Lisa Miller's wereldwijde onderzoek (2021), de belofte van het voorkómen van pathologie.

Gagné, F. (2021). Differentiating Giftedness from Talent. The DMGT Perspective on Talent Development. New York/London: Routledge Taylor & Francis Group. Miller, L. (2021). Het Ontwaakte Brein. Ontdek de spirituele kracht van je hersenen. Amsterdam: Het Spectrum bv. Sheldrake, R. (2022). Waanbeelden van de Wetenschap. De bevrijding van de onderzoekende geest. Breda: Obelisk Media B.V. Steenbergen-Hu, S. (2019) Interview by Valerie Strauss with Steenbergen-Hu in Washington Post. What exactly is an 'underachiever', and why are there so many of them in schools? . Based on Steenbergen-Hu, S. & Olszewski-Kubilius, P. (2016). How to conduct a good meta-analysis in gifted education. Gifted Child Quarterly, 60(2), 134-154.

Truus van der Kaaij (1948)

Truus verzorgt workshops en lezingen, en werkt aan diverse projecten (o.a. studie doctorate candidate) en participeert in verschillende communities. Tijdens haar studie voor Specialist in Gifted Education (ECHA, European Council for High Ability) ontdekte ze in 2003 de persoonlijkheidstheorie van Dabrowski en droeg ze die sindsdien uit.

Ze was docententrainer bij Hogeschool InHolland voor de module 'Hoogbegaafdheid Realiseren', gaf oudercursussen en advies aan scholen (VO) over de begeleiding van hoogbegaafden. Ze had haar eigen coachpraktijk en leidde de Zomer Academie voor volwassen hoogbegaafden. Ze is medeoprichter van de maatschap Leren Filosoferen. In het begin van haar carrière was ze docent Engels, remedial teacher/intern begeleider en dyslexie-specialist.

De hypothese dat hoogbegaafden ruimer bewust zijn was het resultaat van vele jaren observatie, wetenschappelijke intuïtie, logisch denken en meer dan 45 jaar studie in metafysica.

terug naar het programma